“De canon is gestold, niet gebakken”
Impressie door Saskia van Berkel
Op uitnodiging van Het Kruispunt sprak Prof. dr. Jakob van Bruggen tijdens een boeiende lezing over het ontstaan van de canon van de Bijbel. Onderaan deze pagina vindt u de bewerkte versie van deze lezing zoals deze geplaatst is in de Gereformeerde Kerkbode van Groningen, Friesland en Drenthe.
De eerste lezing was eind september in het gebouw van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt) van Delfshaven. Op de bewuste avond vulde de zaal zich rond de aanvangstijd met een grote groep – overwegend christelijke – geïnteresseerden. Na het openingswoord van missionair predikant ds. Marten de Vries sprak Van Bruggen over de Bijbel als bibliotheek en over hoe je de Bijbel dient te lezen: niet als een pluktuin, maar in de context. Over de Bijbel als bibliotheek zegt Van Bruggen: “We vergeten nog wel eens dat de Bijbel een veelheid van schrijvers omvat en dan lezen we het als een gelijkvormig document. Bovendien, het ontstaan van de Bijbel omvat anderhalf millennium. Zo moeten we de Bijbel ook behandelen.” Later legde van Bruggen de link naar de Koran en het verschil met de Bijbel. Volgens de Islam werd de Koran, zij het in meerdere openbaringen, maar wel in de spanne van een enkel mensenleven – dat van Mohammed – naar de wereld gezonden. Moslims denken volgens Van Bruggen nog wel eens dat de Bijbel door voorkeur en uitsluiting is ontstaan tijdens het concilie van Nicea in het jaar 325. Van Bruggen weerlegt dit en zegt dat er geen concilies zijn geweest waar de canon is samengesteld: “De canon is gestold, niet gebakken. Het was er niet in een keer, het is in een ruim tijdsbestek gevormd, maar de boeken van Mozes waren al afgesloten voor David en het Oude Testament was al afgerond voor onze jaartelling.”
Van Bruggen houdt het tempo in zijn lezing en weet ook te vertalen naar de huidige tijd. Dit blijkt bijvoorbeeld in het tweede gedeelte van zijn lezing, dat hij “de Bijbel is geen pluktuin” genoemd heeft. Hij zegt hierover: “Google heeft de Bijbel gevonden. Als je de Bijbel gebruikt als pluktuin, kun je altijd wel een boeket maken. Je kunt een tekst knippen en plakken, maar luisteren naar wat de profeten, evangelisten en apostelen te zeggen hebben is iets anders dan het boek alleen raadplegen. De boeken brengen ons dichterbij God en de bedoeling van de Geest van God.” Van kritiek over het ontstaan van de canon wil Van Bruggen niets weten. Ook hier legt hij een snel verband naar de huidige tijd: “Moeten wij het bestaan van bijvoorbeeld Adam en Eva in twijfel trekken vanwege onduidelijke tellingen in Kronieken? Over honderden jaren kijkt men ook terug op de dan onnauwkeurige snelheidsmetingen van nu, omdat de manier van meten verandert in de loop der jaren. Dit soort ogenschijnlijke tegenstellingen veranderen niets aan het christelijk geloof.” Van Bruggen eindigt zijn lezing met de woorden: “Wij zijn geen mensen van een boek, maar zijn eigendom van een Heer. In dat licht mogen we als christenen leven. Omringd door boeken, vervuld van de Heilige Geest.”
De lezing wordt gevolgd door een discussie waarbij toehoorders vragen mogen stellen. Hier wordt door een aantal mensen gebruik van gemaakt en er volgt nog een gesprek over de herkomst van de Koran en of vertalingen wel of niet afdoen aan de betekenis van zowel de Koran als de Bijbel. Na afloop wordt er nog wat nagepraat en vooruitgeblikt naar de volgende lezing waarin de spreker zich minder op de Bijbel en meer op de persoon van Jezus Christus zal concentreren. Meer informatie over deze lezing is hier te vinden.
Prof. dr. Jakob van Bruggen
Aanwezigen kregen de ruimte om vragen te stellen
Onderstaande de tekst van de lezing. Deze is in twee delen opgenomen in de Gereformeerde Kerkbode van Groningen, Friesland en Drenthe.